Complexiteit versimpelt, versnippert en verlamt.
Maatschappelijke opgaven zijn complex, en dat versimpelt, versnippert en verlamt.
Als je even uitzoomt is dat makkelijk te zien. Maar we zitten vaak té diep in het werk. Dan zie je door het bomen het bos niet meer.
Laat met het illustreren met drie voorbeelden:
Je wil iets doen met duurzaamheid en defineert dat als een maatschappelijke opgave waar je aan gaat werken. Duurzaamheid omvat alles van circulaire economie, energietransitie, mobiliteit, aardgasvrij, verduurzamen van woningen en nog veel meer. Het onderwerp is zó groot, veelomvattend en verweven dat je alle tijd en energie besteed aan overzicht te maken om grip te krijgen. Maar al die tijd gebeurt er niks. Je bent verlamd.
Slim dat je bent knip je de opgave van duurzaamheid in verschillende deelopgaven. Terwijl het ene team werkt aan de energietransitie, werkt het andere aan mobiliteit. En weer een ander team werkt aan het verduurzamen van gebouwen. Maar ze raken allemaal de infrastructuur (b.v. laadpalen, warmtenet) dus vroeg of laat werkt met langs elkaar heen of elkaar tegen. Je raakt versnipperd.
Uiteindelijk besluit je de opgave grondig te versimpelen: je wil meer terajoule energie duurzaam opwekken dan dat je verbruikt. Ongewenst bijeffect: Alhoewel je op papier netto nul of zelfs positief bent, moet je in de praktijk nog steeds fossiele brandstoffen gebruiken om bijvoorbeeld een piek een energiebehoefte op te vangen. Of de duurzame energie die je opwekt kan helemaal niet gebruikt worden (b.v. energie vanuit gas voor warmte kan niet gebruikt worden als elektriciteit voor industrie). Of de energie komt op het verkeerde moment. Of de energie is niet consequent beschikbaar (wind).
En als je nog verder denkt: het elektrificeren van onze samenleving gaat gepaard met de extractie van zeldzame metalen en mineralen en grove schendingen van mensenrechten. Niet alles valt te elektrificeren en er is simpelweg niet genoeg om wereldwijd alles te elektrificeren. Electrificatie is dus een alleen oplossing voor rijke westerse landen en zorgt als ongewenst bijeffect voor nóg meer extractie, uitbuiting en ongelijkheid in de wereld. Precies hetzelfde waardoor we uberhaupt in problemen zijn gekomen. Zo zie je: als je versimpelt riskeer je ongewenste bijeffecten en ineffectieve oplossingen.
Stap dus even uit je werk en denk vanuit het grote plaatje: Is er sprake van complexiteit en ben je versimpelt, versnipperd of verlamt?
Reflecteer:
- Hoe breed en diep heb je nagedacht over de opgave, en wat laat jij buiten beschouwing?
- Wat zouden ongewenste bijeffecten kunnen zijn doordat je zaken buiten beschouwing laat?
- Waar ontbreekt het aan coördinatie en coherentie doordat je versnipperd te werk gaat?
- Waar heb je last van verlamming door meer analyse (=analysis paralysis) dan er op dit moment voorspeld en/of gedaan kan worden? Hoe kun je meer doen in plaats van denken?
Bij opgavegericht werken leer je vaardigheden om versimpeling, versnippering en verlamming te verminderen.